"Ενορία Χαροκοπίου (Μπραδοβάρι)"

     

Ενοριακός Ναός: Ιερός Ναός Εισοδίων της Θεοτόκου.

Εφημέριος: Αιδεσιμότατος Ιερεύς π. Παύλος Βασιλείου.
Μονές - Παρεκκλήσια: 1) Ιερό Παρεκκλήσιο Παμμεγίστων Ταξιαρχών (19ος αιων.), 2) Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Μαρίνης (1999).  
Λοιπά στοιχεία: Το χωριό του Μπραδοβαρίου* μετονομασθέν κατά το 1929 σε Χαροκόπι** αποτελούσε έναν από τους συνοικισμούς της Κοινότητας Πετροβουνίου, μέχρι την εφαρμογή του σχεδίου αυτοδιοικητικής μεταρρύθμισης "Καποδίστριας" (1998). Όλοι οι κάτοικοί του προέρχονται από το Πετροβούνι (Βασταβέτσι), είτε απ' τους λοιπούς συνοικισμούς, Ποτιστικά (Λούτζινο) και Κέδρο (Ζαβράτσι). Η μετοίκηση πραγματοποιήθηκε σταδιακά με την πάροδο του χρόνου, κυρίως στις αμέσως μεταπολεμικές δεκαετίες, καθώς στην ευρύτερη περιοχή κατείχαν όλοι καλλιεργήσιμες εκτάσεις, και άνετο και κατάλληλο τόπο για το "ξεχείμασμα" των κοπαδιών. Έτσι για την εξυπηρέτηση τους έχτισαν σιγά σιγά μικρά σπίτια ώστε να μπορούν να μένουν και στο Χαρακόπι, όταν αυτό απαιτούνταν από τις εργασίες τους.

    Η συνεχής μετακίνηση από τα ορεινά τμήματα της Κοινότητας Πετροβουνίου στα πεδινά και αντίστροφα, είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός νέο οικισμού (Χαροκόπι), ο οποίος επί εφημερίας του αείμνηστου Ιερέως πατρός Αναστασίου Καραγιώργου, από το Δροσοχώρι (πρότερον Κλαζιάδες) αριθμούσε περίπου 150 κατοίκους.

      Πρέπει να σημειωθεί ότι μέχρι την απελευθέρωση (1913) η περιοχή του Μπραδοβαρίου ανήκε ως "τσιφλίκι" σε κάποιον Τούρκο αγά. Στη συνέχεια η έκταση αυτή πουλήθηκε από τον ιδιοκτήτη σε κατοίκους των Χουλιαράδων, οι οποίοι κατάτμησαν  το τσιφλίκι σε μικρότερα αγροτεμάχια τα οποία σταδιακά με νέα αγοραπωλησία περιήλθαν στην ιδιοκτησία των Πετροβουνιωτών.

*Μπραδοβάρι: σλαβογενής λέξη προερχόμενη από το τοπωνυμικό Brodovo (= το πέρασμα, ο χείμαρρος), με την επιθετική κατάληξη -ονο και την κατάληξη -ari, με την οποία σχηματίζονται λέξεις που δηλώνουν τους κατοίκους ενός τόπου (Κ. ΕΥ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ΤΑ ΟΙΚΩΝΥΜΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ, ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ, έκδοση Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2002, σελ. 225).
**Χαροκόπι: (η Χαροκόπη) ονομασία της ιστορικής βρύσης του χωριού, το νερό της οποίας θεωρούνταν ιαματικό λόγω της θεραπείας ενός ετοιμοθανάτου που θεραπεύτηκε μετά από κατάποσή του. Η λαϊκή ερμηνεία του γεγονότος αυτού, σύμφωνα με την οποία "έκανε ο Χάρος κόπο", προσέδωσε στη βρύση την συγκεκριμένη ονομασία.     

 

Διατελέσαντες εφημέριοι Ενορίας Χαροκοπίου

  

     Αρχικά, προ της συστάσεως ενορίας ο συνοικισμός Χαροκοπίου εξυπηρετούνταν υπό του εφημερίου της ενορίας Πετροβουνίου, έδρας της ομωνύμου Κοινότητος, Οικονόμου π. Γεωργίου Τάτση και εν συνεχεία υπό του εφημερίου της ενορίας Κοντινών Ιερέως π. Αναστασίου Καραγιώργου. 

- Οικονόμος π. Γεώργιος Τάτσης, ...- 1944 (εκ Πετροβουνίου).

- Ιερέυς π. Αναστάσιος Καραγιώργος, 1944 - 1952 (εκ Δροσοχωρίου).

- Ιερεύς π. Δημήτριος Γεωργούλας, 1952 - 1982 (εκ Χαροκοπίου Πετροβουνίου).

- Ιερεύς π. Χρήστος Γεωργούλας, 1982 - 1997 (εκ Ποτιστικών Πετροβουνίου).

- Ιερεύς π. Παύλος Βασιλείου 1997, - σήμερα (εκ Κέδρου Πετροβουνίου).

                                   

  Περί της συστάσεως της

Ενορίας Χαροκοπίου

        Αρχικά, οι λατρευτικές ανάγκες του μικρού συνοικισμού του Χαροκοπίου  εξυπηρετούνταν από τον εφημέριο της Ενορίας του χωριού, δηλαδή από τον εφημέριο του Πετροβουνίου, όπου όλοι οι συνοικισμοί είχαν την αναφορά τους. Παράλληλα, οι μόνιμοι κάτοικοι του Χαροκοπίου, ερχόμενοι σε συνεννόηση με τον εφημέριο της πλησιέστερης ενορίας Κοντινών π. Αναστάσιο Καραγιώργο, δημιούργησαν τον αρχικό πυρήνα ενορίας εκμεταλλευόμενοι την ύπαρξη του Ηλιοκαλίτικου Μετοχίου των Εισοδίων της Θεοτόκου, που βρισκόταν στο κέντρο του οικισμού, ώστε να εκτελούν τα λατρευτικά τους καθήκοντα χωρίς την πολύωρη και κοπιώδη απόσταση μέχρι το Πετροβούνι. Εκείνα δε τα χρόνια, η εγκαταβίωση του εν χηρεία διατελούντος Ιερέως "Παπά Λαγούδη", από το Παλαιοχώρι Συρράκου, στην Ιερά Μονή Ηλιόκαλης, έδινε την ευκαιρία στους Χαροκοπίτες του συχνότερου εκκλησιασμού, καθώς ο παπά Αναστάσης λειτουργούσε στο Χαροκόπι, ως και ο προκάτοχός του πατήρ Γεώργιος Τάτσης (Παπά Γούλας), μία Κυριακή το μήνα.

Ιερά   Μονή  Ηλιόκαλης 

      Ο πατήρ Αναστάσιος Καραγιώργος ανέλαβε περιστασιακά εφημεριακά καθήκοντα στο Χαροκόπι από το 1944. Σύμφωνα με το παραπάνω λειτουργικό πρόγραμμα εξυπηρετούνταν το Χαροκόπι και κατά τις μεγάλες εορτές. Έτσι, συνήθιζε τηνΚυριακή του Πάσχα να τελεί την ακολουθία του Αγίου Φωτός και της Αναστάσιμης Παννυχίδας στην Ενορία του και στη συνέχεια να επαναλαμβάνει τις ίδιες ακολουθίες και στο Χαροκόπι, όπου τελικά τελούσε και την Πασχαλινή Θεία Λειτουργία.  

    Η τακτική αυτή του παπά Αναστάση συνεχίστηκε για χρόνια, μέχρι τη χρονιά που αποφάσισε να πράξει τη τακτική του αντιστρόφως με την παραπάνω σειρά, δηλαδή πρώτα στους Κοντινούς και στη συνέχεια στο Χαροκόπι. Οι Κοντινιώτες που έμαθαν γι' αυτό περίμεναν τον παπά Αναστάση με άγριες διαθέσεις, γιατί ενώ αυτοί ήταν η έδρα της ενορίας κι έπρεπε -σύμφωνα με το σκεπτικό τους-να κάνει πρώτα Ανάσταση στους Κοντινούς και μετά στο Χαροκόπι, αυτός έκανε το αντίθετο.

  Έτσι με επικεφαλής τον Λάμπρο Μύταρη θέλησαν να κυνηγήσουν και να δείρουν τον παπά Αναστάση. Ο παπα-Αναστάσης εν τω μεταξύ είχε μεταβεί στο σπίτι μιας λεχούς ώστε να διαβάσει της διατεταγμένες ευχές, κι εκεί έμαθε τι τον περίμενε.

       Όταν αυτοί τον καταδίωξαν ο παπάς κατάφερε να τρέξει και να γλυτώσει τον ξυλοδαρμό. Φτάνοντας όμως στο Χαροκόπι ζήτησε το γραμματέα της Κοινότητας Πετροβουνίου Ευάγγελο Βαγγέλη ή αλλιώς Βαγγέλ' Σιώζιο, με τη βοήθεια του οποίου συνέταξε μια αναφορά - διαμαρτυρία σχετικά με τα συμβάντα και την απέστειλαν στην Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων. Ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων Σπυρίδων Βλάχος, ύστερα απ' την έκθεση των γεγονότων και της ανάλογες καταθέσεις πολλών μαρτύρων, υποβίβασε τους Κοντινούς και ανύψωσε σε ενορία το Χαροκόπι με πρώτο εφημέριο τον παπά Αναστάση ο οποίος θα εξυπηρετούσε εφημεριακά και τους Κοντινούς - τραγική ειρωνεία!

        Η ταραχή αυτή και ό,τι ακολούθησε μετά το πολύπαθο εκείνο Πάσχα συνέβησαν κάπου το 1947.

      

                                              

Περί του Ιερού Ενοριακού Ναού 

Εισοδίων της Θεοτόκου 

Χαροκοπίου

      Ο ναός που εξυπηρετούσε τις ανάγκες του Χαροκοπίου ήταν το Ιερό  Ναϊδριο- Μετόχιο Εισοδίων της Θεοτόκου. Ένας απλοικός, στενόμακρος και μικρός Ναός διαστάσεων περίπου 12 επί 6 μέτρα, ήταν δε τόσο απλός που έμοιαζε με σπίτι και βρισκόταν εκεί όπου σήμερα είναι ο πύργος με το ρολόι και το ιερό του έφτανε μέχρι εκεί που είναι σήμερα ο πλάτανος στη μέση του προαυλίου χώρου του Ναού.

       Ήταν μετόχι της Ιεράς Μονής Ηλιόκαλης μαζί με το Ιερό Παρεκκλήσιο των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ στο συνοικισμό του Χαροκοπίου "Μπογδ' " καθώς κι ένα ακόμη μικρό Ιερό Παρεκκλήσιο τιμώμενο στον Άγιο Δημήτριο το Μυροβλήτη, το οποίο βρισκόταν επίσης στη Μπογδ' εκεί όπου σήμερα κατοικούν οι Κοσμαίοι και δυστυχώς σήμερα δεν υπάρχει .

        Ο Ι.Ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου δεν είχε τοιχογραφίες ούτε κάτι άλλο αξιόλογο από αρχαιολογική άποψη, έκτος από τις δεσποτικές εικόνες του τέμπλου: α) το Δεσπότη Χριστό, β) την Υπεραγία Θεοτόκο, γ) τον Τίμιο Πρόδρομο, δ) τα Εισόδια της Θεοτόκου και ε) τον Άγιο Νικόλαο. 

Ο πύργος του ρολογιού και ο περίβολος
του Ι.Ν. Εισοδίων της Θεοτόκου Χαροκοπίου

       Μετά την ανύψωση του Χαροκοπίου σε ενορία αλλά και τη σταδιακή αύξηση του πληθυσμού το ναϊδριο των Εισοδίων της Θεοτόκου δεν επαρκούσε για τις ανάγκες του χωριού. Για το λόγο αυτό αποφασίσθηκε η ανέγερση νέου και μεγαλύτερου ενοριακού ναού.
           Για την ανέγερση του νέου ναού απαιτούνταν επέκταση του υπάρχοντος "βακούφικου" οικοπέδου, προς τα ανατολικά, όπου βρισκόταν το αμπέλι ιδιοκτησίας Θεοδώρου Μαρία, κατοίκου Χαροκοπίου. Το ποσό αγοράς του αγροτεμαχίου ανερχόταν σε 30 λίρες και καταβλήθηκε αρχικά από τον αείμνηστο Δημήτριο Β. Τσόδουλο, μέχρι τη διεξαγωγή εράνου για τη συγκέντρωση του ποσού από το χωριό.
        Κατόπιν συνεννοήσεως της εκκλησιαστικής επιτροπής με τους ενορίτες, κι αφού ενημερώθηκε η Μητρόπολη, αποφασίστηκε η θεμελίωση του νέου Ναού, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 30 Ιανουαρίου του έτους .... - ημέρα της γιορτής των Τριών Ιεραρχών κατά την οποία έπεσε και λίγο χιόνι- με την παρουσία εκπροσώπων της Ιεράς Μητροπόλεως Ιωαννίνων, όλων των ενοριτών αλλά και με την παρουσία του στρατηγού κ. Βέλιου, ο οποίος εκφώνησε την πανηγυρική ομιλία επί της τελετής. Στη συνέχεια η εκκλησιαστική επιτροπή παρέθεσε επίσημο γεύμα λόγω του εορταστικού χαρακτήρα της ημέρας.

            Η ανέγερση και αποπεράτωση του ναού έγινε με χρήματα των χωριανών που συγκεντρώθηκαν κατόπιν αναγκαστικού εράνου που πραγματοποίησε ο επίτροπος Ιωάννης Μαρίας (Γιάνν' Μαρίας) και στον οποίο όλοι κατέβαλαν το ποσό των 500 δραχμών, ώστε να συγκεντρωθεί το ποσό που ήταν απαραίτητο. Σε περίπτωση που κάποιος ενορίτης δεν είχε χρήματα ο Γιαν' Μαρίας έβαζε από τα δικά του και του τα έδιναν αυτοί αργότερα. 
           Η πέτρα που απαιτήθηκε για την ανέγερση του νέου και περικαλλούς ναού, προήλθε από την τοποθεσία "Λάκκος Σκαμνιά" του Χαροκοπίου, με προσωπική εργασία των χωριανών, ενώ η μεταφορά πραγματοποιήθηκε με πενιχρά μέσα (μντάτ).
              Ο Ιερός Ναός Εισοδίων της Θεοτόκου αποπερατώθηκε και άρχισε να λειτουργεί, με πολλές ατέλειες βέβαια, το έτος 1962, τότε εφημέριος ήταν ο πατήρ Δημήτριος Γεωργούλας.
           

        Περί του κωδωνοστασίου του Ι.Ν.

 Εισοδίων της Θεοτόκου
Χαροκοπίου

            Η θεμελίωση του κωδωνοστασίου  πραγματοποιήθηκε με δαπάνη  του αειμνήστου ευεργέτου Βασιλείου Κεφάλα ή Βασίλ' Γίωργος  (1868 - 1970). Δωρεά του ιδίου αποτελεί και η μεγάλη καμπάνα του κωδωνοστασίου. Οι εργασίες ανέγερσης και αποπεράτωσης του κωδωνοστασίου συνεχίστηκαν με χρήματα που συγκεντρώθηκαν από τους ενορίτες κατόπιν εράνου. 

     Η καμπάνα του Βασιλ' Γιώργου είχε δωριθεί στο ναό πολύ πριν την ανέγερση του κωδωνοστασίου και είχε τοποθετηθεί στα κλαδιά μιας μεγάλης ακακίας στον περίβολο του ναού, μέχρι την ανέγερση του κωδωνοστασίου. Η συγκεκριμένη καμπάνα, λόγω αφελούς δεισιδαιμονίας των ενοριτών που προήλθε από κάποια κακή συγκυρία, αποτέλεσε "μήλον της έριδος". Το 1972, δύο χρόνια μετά το θάνατο του δωρητή της καμπάνας, συνέβη να εκδημίσουν δέκα χωριανοί. Ο αριθμός των θανόντων σε σχέση με τον πληθυσμό της ενορίας ήταν μεγάλος. Γι' αυτό και η καμπάνα, με τον ήχο της οποίας συνδέεται η αναγγελία του θανάτου στα χωριά, θεωρήθηκε από τους Χαροκοπίτες "καταραμένη"! Η εξέλιξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα την αφαίρεση του "αφορεσμένου" γλωσσιδίου της, ώστε να μη χτυπάει πλέον και έτσι να αποφευχθεί η συνέχιση του θανατικού! Επίσης, επιθυμία των ενοριτών ήταν η απομάκρυνση της καμπάνας και η κατακρήμνισή της στο μέρος όπου κατακρήμνιζαν   τα μουλάρια.               
     Το γεγονός έλαβε μεγάλη έκταση και ευτυχώς η λογική απέτρεψε την επικράτηση της βλακώδους δεισιδαιμονίας δίνοντας τέλος στην ιστορία αυτή, όταν ο εκ Χαροκοπίου ψάλτης του ναού ο Πέτρος Παν. Βασιλείου επέμεινε να σημάνει ο ίδιος την καμπάνα για να αποδείξει πως ό,τι πίστευαν ήταν δεισιδαιμονίες. Οι λοιποί αρνήθηκαν να δώσουν το γλωσσίδι κι εκείνος απαιτώντας το, είπε: "Αν είναι έτσι θα πεθάνω εγώ πρώτος και στο ίδιο αίμα άλλοι δέκα", πράγμα που δεν έγινε ποτέ, όπως ήταν φυσικό. 

        

   Περί των Εγκαινίων 

του Ιερού Ναού Εισοδίων της Θεοτόκου 

Χαροκοπίου 

Ιερό Αντιμήνσιο,
καθαγιασθέν υπό του μακαριστού Μητροπολίτου Ιωαννίνων κυρού Θεοκλήτου
εν τω Ιερώ Ναώ Εισοδίων της Θεοτόκου Χαροκοπίου, τη 24 Ιουνίου 1984. 

        Ο επί τριακοναετίας εφημέριος Χαροκοπίου πατήρ Δημήτριος Γεωργούλας, λόγω γήρατος και προβλημάτων υγείας συνταξιοδοτήθηκε το 1982, ενώ σε δύο χρόνια εκοιμήθη (Σεπτέμβριος του 1984). Προ της συνταξιοδοτήσεώς του ο παπά Δημήτρης, όντας άρρωστος αδυνατούσε να αντεπεξέλθει στα καθήκοντά του, γι' αυτό και η Ιερά Μητρόπολις Ιωαννίνων απέστελλε για αρκετό διάστημα, άλλους ιερείς προς εξυπηρέτηση της ενορίας.

        Κατά το διάστημα αυτό, που το Χαροκόπι εξυπηρετούταν από άλλους ιερείς, συνέβη και το εξής περιστατικό:

       Ο Πέτρος Βασιλείου, σαν ψάλτης του Ναού εβδομαδιαίως επικοινωνούσε με την Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων για την αποστολή ιερέως προς εξυπηρέτηση του Χαροκοπίου. Σε μια απ' αυτές τις επικοινωνίες ο τότε Πρωτοσύγκελλος  της Μητροπόλεως π. Γερβάσιος Κούτσουρης ανέφερε την αδυναμία αποστολή ιερέα, λέγοντας χαρακτηριστικά "για μια Κυριακή δεν πειράζει αν μείνει το Χαροκόπι χωρίς παπά". Ο Πέτρος Βασιλείου πειραγμένος από την απάντηση του Πρωτοσυγκέλλου, αντείπε πως το χωριό απαιτεί να έχει παπά καθώς εκκλησιάζονται κάθε Κυριακή 150 με 180 ενορίτες.

     Τα λεγόμενα αυτά έκαναν τον Πρωτοσύγκελλο να επισκεφθεί, να λειτουργήσει και να κηρύξει ο ίδιος εκείνη την Κυριακή στο Χαροκόπι. Κι αφού θαύμασε το εκκλησίασμα, υποσχέθηκε από της Ωραίας Πύλης το ερχομό του Μητροπολίτου Ιωαννίνων κυρού Θεοκλήτου ώστε να λειτουργήσει, αντικανονικά, μιας και ο ναός δεν είχε ακόμη εγκαινιαστεί.

     Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα ήρθε στο Χαροκόπι ο  Μητροπολίτης Ιωαννίνων κυρός Θεόκλητος για να λειτουργήσει και στο κήρυγμά του είπε: "για τη χάρη σας ήρθα σήμερα να λειτουργήσω, αν και δεν επιτρέπεται επειδή δεν έχουν γίνει εγκαίνια στο ναό, άλλα και για το μεγάλο αριθμό του εκκλησιάσματος και γι' αυτό σας συγχαίρω!".

        Μετά την πάροδο έξι μηνών περίπου η Μητρόπολη απέστειλε μόνιμο εφημέριο τον πατέρα Χρήστο Γεωργούλα, ο οποίος εξ΄αρχής ενήργησε για την τέλεση των εγκαινίων του ναού, τα οποία πραγματοποιήθηκαν την Κυριακή 24 Ιουνίου 1984.

Περί του Ιερού Παρεκκλησίου
Παμμεγίστων Ταξιαρχών
Χαροκοπίου

            Εκτός του Ιερού Ενοριακού Ναού Εισοδίων της Θεοτόκου, στην Ενορία Χαροκοπίου υπάρχουν δύο Ιερά Παρεκκλήσια, εξ' αυτών το παλαιότερο είναι αυτό των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ, το οποίο σύμφωνα με εντοιχισμένη επιγραφή ήταν μετόχι της Ιεράς Μονής Ηλιόκαλης.

     Ο Ναός αυτός ήταν κατάγραφος από τοιχογραφίες που το πάνω μέρος του τοίχου και περιμετρικά καταλάμβανε ο Χριστολογικός κύκλος, από τη Γέννηση μέχρι την Ανάληψη, και μερικά από τα θαύματά Του. Το τέμπλο του ήταν ξυλόγλυπτο και οι εικόνες του ήταν αγιογραφημένες από έναν μοναχό της Ηλιόκαλης.

     Το 1964 το Παρεκκλήσι κάηκε ολοσχερώς. Αποκαταστάθηκε όμως πολύ σύντομα με τη συνδρομή των ενοριτών, με μία μικρή επέκταση κάπου στα δύο μέτρα στο μήκος προς τα δυτικά και κάπου 40 πόντους στο ύψος. Η Αγία Τράπεζα παρέμεινε ίδια εκτός από την πλάκα της που καταστράφηκε με τη φωτιά, και αντικαταστάθηκε. Το Παρεκκλήσι ήταν αρχικά καλυμμένο με μαυρόπλακα. Μετά την αποκατάσταση σκεπάστηκε με κόκκινο κεραμίδι.

  Τα χρήματα που χρειάσθηκαν για την αποκατάσταση συγκεντρώθηκαν με έρανο, ενώ ο τότε υποψήφιος  ιερέας Γεώργιος Κεφάλας εκ Χαροκοπίου (μετέπειτα εφημέριος Καστρίτσης) ενήργησε για την ξυλεία και το κεραμίδι, το κόστος των οποίων καλύφθηκε από τον Νικόλαο Κολιό ή Νικοκολιό από το Πετροβούνι, θείο του πατρός Κωνσταντίνου Κολιού, ο οποίος  είχε μεταναστεύσει στην Αμερική. Σταδιακά, και με δωρεές διαφόρων ενοριτών το Παρεκκλήσι αγιογραφήθηκε, κατασκευάστηκε νέο τέμπλο, γύψινο, ενώ ανεγέρθηκε μικρό κωδωνοστάσιο, το οποίο αντικατέστησε το μεταλλικό σήμαντρο του αλλοτινού Μετοχίου.

      Το 1999 η στέγη ανακαινίσθηκε με προσφορά του αδελφού του παπά Γιώργη, Χρήστου Κεφάλα του Ιωάννου, και με προσφορά εργασίας των μελών του Πολιτιστικού Συλλόγου "Άγιοι Ταξιάρχες" της Μπήγδ' και άλλων ενοριτών.