Ενοριακός Ναός: Ιερός Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών (ανεγερθής εκ βάθρων το 1952 επί του κατεδαφισθέντος παλαιού μεταβυζαντινού ναού του 17ου αιώνος).
Εφημέριος: κενή, εξυπηρετείται υπό του Αιδεσιμοτάτου Ιερέως π. Παύλου Βασιλείου.
Μονές - Παρεκκλήσια: 1) Ιερό Παρεκκλήσιο Κοιμήσεως της Θεοτόκου (1907), 2) Ιερό Παρεκκλήσιο Προφήτου Ηλιού (ανεγέρθη τον 19ο αιώνα και ανακαινίσθηκε εκ βάθρων το 2000 μετά από καταστροφικό κεραυνό), 3) Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Παρασκευής (ανεγέρθηκε τον 19ο αιώνα και ανακαινίσθηκε εκ βάθρων δύο φόρες, τελευταία το 2013), 4) Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίου Γεωργίου, 5) Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Αικατερίνης, 6) Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίου Αθανασίου στον συνοικισμό Κέδρου (ανεγέρθη τον 19ο αιώνα και ανακαινίσθηκε εκ βάθρων το 2005).
Λοιπά στοιχεία: Το Πετροβούνι είναι ένα από τα αρχαιότερα χωριά της περιοχής των Βορείων Τζουμέρκων, βρίσκεται στις νοτιοδυτικές απολήξεις του όρους Λάκμος σε υψόμετρο 1.030 μέτρα και σε απόσταση 30 χιλιομέτρων από την ηπειρωτική πρωτεύουσα. Θεωρείται, σύμφωνα με την παράδοση, ο γεννήτωρ των υπολοίπων γειτονικών χωριών (Χουλιαροχώρια), που δημιουργήθηκαν με την μετακίνηση των κατοίκων της Μελιγγόπολης ή Μελιγγόλης (ονομασία του πολυάριθμου οικισμού που βρισκόταν λίγο χαμηλότερα στα δυτικά σημερινού του Πετροβουνίου) έπειτα από τη επιδημία πανώλης. Προφανώς τα γεγονότα αυτά θα αφορούν χρονική περίοδο προ του 17ου αιώνος, καθώς ο Ι. Λαμπρίδης σ' ένα περιληπτικό του σημείωμα γράφει το 1887: "Βασταβέτσι = μεγάλη χώρα. Προ 286 ετών 400 οικογένειες πλείονες νομάδες Ελλήνων" .[1]
Φαίνεται πως και μετά την επιδρομή της θανατηφόρας επιδημίας που είχε σαν αποτέλεσμα την εγκατάλειψη της Μελιγγόπολης, οι κάτοικοι αυτής που μετακινήθηκαν σε μεγαλύτερο υψόμετρο προς τα ανατολικά, όπου βρίσκεται σήμερα το χωριό, δημιούργησαν ξανά ένα δυναμικό οικισμό σε σχέση με τους υπολοίπους που εγκαταστάθηκαν στους Χουλιαράδες. Για το λόγο αυτό ο νέος οικισμός που έλαβε τη σλαβική ονομασία "Βασταβέτσι" μεταφράζεται ως "μεγάλη χώρα" όπως προαναφέρθηκε ή με παρόμοια συγγενικά επίθετα [2].
α) 25η Οκτωβρίου 1943 - θλιβερή επέτειος για την Κοινότητα
Πετροβουνίου.
[3] http://www.eetaa.gr:8080/metaboles/fek/1919/fek_184a_1919.pdf
Εφημέριος: κενή, εξυπηρετείται υπό του Αιδεσιμοτάτου Ιερέως π. Παύλου Βασιλείου.
Μονές - Παρεκκλήσια: 1) Ιερό Παρεκκλήσιο Κοιμήσεως της Θεοτόκου (1907), 2) Ιερό Παρεκκλήσιο Προφήτου Ηλιού (ανεγέρθη τον 19ο αιώνα και ανακαινίσθηκε εκ βάθρων το 2000 μετά από καταστροφικό κεραυνό), 3) Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Παρασκευής (ανεγέρθηκε τον 19ο αιώνα και ανακαινίσθηκε εκ βάθρων δύο φόρες, τελευταία το 2013), 4) Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίου Γεωργίου, 5) Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Αικατερίνης, 6) Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίου Αθανασίου στον συνοικισμό Κέδρου (ανεγέρθη τον 19ο αιώνα και ανακαινίσθηκε εκ βάθρων το 2005).
Λοιπά στοιχεία: Το Πετροβούνι είναι ένα από τα αρχαιότερα χωριά της περιοχής των Βορείων Τζουμέρκων, βρίσκεται στις νοτιοδυτικές απολήξεις του όρους Λάκμος σε υψόμετρο 1.030 μέτρα και σε απόσταση 30 χιλιομέτρων από την ηπειρωτική πρωτεύουσα. Θεωρείται, σύμφωνα με την παράδοση, ο γεννήτωρ των υπολοίπων γειτονικών χωριών (Χουλιαροχώρια), που δημιουργήθηκαν με την μετακίνηση των κατοίκων της Μελιγγόπολης ή Μελιγγόλης (ονομασία του πολυάριθμου οικισμού που βρισκόταν λίγο χαμηλότερα στα δυτικά σημερινού του Πετροβουνίου) έπειτα από τη επιδημία πανώλης. Προφανώς τα γεγονότα αυτά θα αφορούν χρονική περίοδο προ του 17ου αιώνος, καθώς ο Ι. Λαμπρίδης σ' ένα περιληπτικό του σημείωμα γράφει το 1887: "Βασταβέτσι = μεγάλη χώρα. Προ 286 ετών 400 οικογένειες πλείονες νομάδες Ελλήνων" .[1]
 |
| Ι.Π. Κοιμήσεως Θεοτόκου Πετροβουνίου |
 |
| Ι.Π. Κοιμήσεως Θεοτόκου Πετροβουνίου |
 |
| Ι.Π. Κοιμήσεως Θεοτόκου-τάφος του Παπά Πάνου (κτήτορος). |
Φαίνεται πως και μετά την επιδρομή της θανατηφόρας επιδημίας που είχε σαν αποτέλεσμα την εγκατάλειψη της Μελιγγόπολης, οι κάτοικοι αυτής που μετακινήθηκαν σε μεγαλύτερο υψόμετρο προς τα ανατολικά, όπου βρίσκεται σήμερα το χωριό, δημιούργησαν ξανά ένα δυναμικό οικισμό σε σχέση με τους υπολοίπους που εγκαταστάθηκαν στους Χουλιαράδες. Για το λόγο αυτό ο νέος οικισμός που έλαβε τη σλαβική ονομασία "Βασταβέτσι" μεταφράζεται ως "μεγάλη χώρα" όπως προαναφέρθηκε ή με παρόμοια συγγενικά επίθετα [2].
 |
| Ι.Π. Κοιμήσεως Θεοτόκου Πετροβουνίου |
Περί των Διοικητικών Μεταρρυθμίσεων
της Κοινότητας Βασταβετσίου - Πετροβουνίου
Στις 19 Αυγούστου 1919 με το Βασιλικό Διάταγμα περί συστάσεως δήμων και κοινοτήτων εν τω Νομώ Ιωαννίνων, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος (ΦΕΚ 184Α §163 - 19/08/1919) ο συνοικισμός "Βασταβέτσι" αναγνωρίζεται ως Κοινότητα υπό την ονομασία "Κοινότης Βασταβέτσι" και με έδρα τον ομώνυμο συνοικισμό[3].
 |
| Ι.Π. Αγίας Παρασκευής Πετροβουνίου. |
Μετά από οκτώ χρόνια και με νέο Βασιλικό Διάταγμα περί μετονομασίας κοινοτήτων νομών Πρεβέζης Δράμας κ.τ.λ. η κοινότητα Βασταβέτσι μετονομάζεται σε "Κοινότητα Ταξιαρχών" και ο ομώνυμος αυτής συνοικισμός Βασταβέτσι σε "Ταξιάρχαι". Με το ίδιο Βασιλικό Διάταγμα μετονομάζονται και οι δύο τότε συνοικισμοί Λούτζονο και Ζαβράτσι σε "Ποτιστικά" και "Κέδρος" αντίστοιχα, υπαγόμενοι βέβαια και αυτοί στην Κοινότητα Ταξιαρχών πρώην Βασταβετσίου (ΦΕΚ 76Α άρθ. 5ον, §§12,13,14 - 02/05/1927) [4].
 |
| Κωδωνοστάσιο Ι.Ν. Παμμεγίστων Ταξιαρχών |
Την αμέσως επόμενη χρονιά με νέο Βασιλικό Διάταγμα περί μετονομασίας συνοικισμών πόλεων ή κομών η Κοινότητα Ταξιαρχών προερχόμενη από την πρώην Κοινότητα Βασταβετσίου μετονομάζεται πλέον σε "Κοινότητα Πετροβουνίου" και ο ομώνυμος αυτής συνοικισμός Ταξιάρχαι σε "Πετροβούνιον" (ΦΕΚ 81Α άρθ. Η, §70 - 14/05/1928)[5].
Στην απογραφή του πληθυσμού της χώρας το 1961[6] στην Κοινότητα Πετροβουνίου απογράφησαν 1033 κάτοικοι:
-1- Πετροβούνιον: 163.
-2- Κέδρος : 142.
-3- Ποτιστικά : 203.
-4- Χαροκόπιον : 525.
Στην απογραφή του 1981[7] απογράφησαν 977 κάτοικοι.
-1- Πετροβούνιον: 150.
-2- Κέδρος : 81.
-3- Πλάτανος : 257.
-4- Ποτιστικά : 50.
-5- Χαροκόπιον: 439.
Στην απογραφή του 1991[8] απογράφησαν 934 κάτοικοι.
-1- Πετροβούνιον: 136.
-2- Κέδρος : 79.
-3- Πλάτανος : 245 .
-4- Ποτιστικά : 66.
-5- Χαροκόπιον: 408.
Με Προεδρικό Διάταγμα της 4 Δεκεμβρίου 1997 (ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997) η Κοινότητα Πετροβουνίου διασπάται και οι πέντε οικισμοί της θα αποτελέσουν στο εξής επιμέρους Δημοτικά Διαμερίσματα δύο διαφορετικών Δήμων. Η έδρα της ιστορικής Κοινότητας μετατρέπεται σε Δημοτικό Διαμέρισμα Πετροβουνίου του Δήμου Τζουμέρκων (νυν Δήμου Βορείων Τζουμέρκων). Στον ίδιο Δήμο προσαρτώνται ως Δημοτικά Διαμερίσματα και οι πρώην συνοικισμοί της Κοινότητας Πετροβουνίου Ποτιστικά (Λούτζινο) και Κέδρος (Ζαβράτσι). Οι άλλοι δύο συνοικισμοί, Χαροκόπι και Πλάτανος, αποσπώνται από την διαλυμένη Κοινότητα Πετροβουνίου και προσαρτώνται στον Δήμο Παμβώτιδος.
Η τελευταία αυτή και βίαιη διοικητική μεταρρύθμιση συντέλεσε στη διάσπαση της συνοχής ενός από τα μεγαλύτερα και ιστορικά χωριά της Ηπείρου. Αυτήν ήταν η δεύτερη κατάτμηση του αλλοτινού κεφαλοχωρίου στη μακραίωνη ιστορία του, μετά τη διάλυση της Μελιγγόπολης. Η σχεδόν εικοσαετής εφαρμογή και λειτουργία των σχεδίων διοικητικής μεταρρύθμισης "Καποδίστριας" και "Καλλικράτης", σε εποχές που το φαινόμενο της αστυφιλίας δημιουργεί ολοένα και περισσότερα χωριά φαντάσματα, δεν φαίνεται να προμηνύουν καμιά ενθαρρυντική εξέλιξη για την Κοινότητα Πετροβουνίου, ειδικά εκείνη που συντελέστηκε στο Βασταβέτσι μετά την διάλυση της Μελιγγόπολης.
Στην απογραφή του πληθυσμού της χώρας το 1961[6] στην Κοινότητα Πετροβουνίου απογράφησαν 1033 κάτοικοι:
-1- Πετροβούνιον: 163.
-2- Κέδρος : 142.
-3- Ποτιστικά : 203.
-4- Χαροκόπιον : 525.
Στην απογραφή του 1981[7] απογράφησαν 977 κάτοικοι.
-1- Πετροβούνιον: 150.
-2- Κέδρος : 81.
-3- Πλάτανος : 257.
-4- Ποτιστικά : 50.
-5- Χαροκόπιον: 439.
Στην απογραφή του 1991[8] απογράφησαν 934 κάτοικοι.
-1- Πετροβούνιον: 136.
-2- Κέδρος : 79.
-3- Πλάτανος : 245 .
-4- Ποτιστικά : 66.
-5- Χαροκόπιον: 408.
 |
| Ι.Π. Αγίου Αθανασίου Κέδρου Πετροβουνίου. |
Με Προεδρικό Διάταγμα της 4 Δεκεμβρίου 1997 (ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997) η Κοινότητα Πετροβουνίου διασπάται και οι πέντε οικισμοί της θα αποτελέσουν στο εξής επιμέρους Δημοτικά Διαμερίσματα δύο διαφορετικών Δήμων. Η έδρα της ιστορικής Κοινότητας μετατρέπεται σε Δημοτικό Διαμέρισμα Πετροβουνίου του Δήμου Τζουμέρκων (νυν Δήμου Βορείων Τζουμέρκων). Στον ίδιο Δήμο προσαρτώνται ως Δημοτικά Διαμερίσματα και οι πρώην συνοικισμοί της Κοινότητας Πετροβουνίου Ποτιστικά (Λούτζινο) και Κέδρος (Ζαβράτσι). Οι άλλοι δύο συνοικισμοί, Χαροκόπι και Πλάτανος, αποσπώνται από την διαλυμένη Κοινότητα Πετροβουνίου και προσαρτώνται στον Δήμο Παμβώτιδος.
 |
| Ι.Π. Προφήτου Ηλιού Πετροβουνίου. |
 |
| Η προτομή του Κατσαντώνη. |
Τα δεινά του Πετροβουνίου
κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και την Κατοχή"
α) 25η Οκτωβρίου 1943 - θλιβερή επέτειος για την Κοινότητα
Πετροβουνίου.
Ήταν 17 Σεπτεμβρίου
1943 όταν μια ομάδα συγχωριανών μας έστησαν ενέδρα στην "Κασίμη" στα
Ποτιστικά Πετροβουνίου και επιτέθηκαν σε μερικούς Γερμανούς αξιωματικούς των SS
της Γεωγραφικής - Γεωλογικής Υπηρεσίας, που πραγματοποιούσαν μετρήσεις στο
"Στενό". Η ενέργεια αυτή των Πετροβουνιωτών, όπως συνηθιζόταν από την
τακτική του Γερμανικού στρατού, θα επέφερε αντίποινα!
Έτσι, στις 25
Οκτωβρίου 1943 μια διμοιρία Γερμανών ανηφόρισε απ' την "Κασίμη" προς
τα Ποτιστικά με σκοπό να σαρώσουν οτιδήποτε θα συναντούσαν μπροστά τους. Στο
διάβα τους πυρπόλησαν με φλογοβόλα όπλα όλα τα σπίτια των Ποτιστικών, του δώθε
μαχαλά, τα Μαγκαίικα, τα Μητροβασ΄λέικα, τα Κουμπρέικα. Από καθαρή τύχη σώθηκε
ο Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου Ποτιστικών και το υπέροχο διώροφο κτίριο του Δημοτικού Σχολείου Ποτιστικών.
Φτάνοντας στο
Βρυζοτόπι οι Γερμανοί συνάντησαν μια γέρικη μορφή να βαδίζει στο μικρό δρόμο
του χωριού με την "καμκούκη" του στον τρουβά, ήταν ο γέρο Μπούιας, ο
Κώστα Μπούιας από τα Ποτιστικά. Οι Γερμανοί στρατιώτες του φώναξαν επιτακτικά
"Αλτ"!, όμως ο βαρύκουος γέρος όπως ήταν φυσικό δε αντέδρασε. Οι
Γερμανοί φώναξαν ξανά και ξανά για να απαντήσουν στην "αδιαφορία" του
με τις ριπές των όπλων τους κόβοντας το νήμα της ζωής του.
Το φοβερό έργο
των Γερμανών, ακολουθώντας το δρόμο, συνεχίστηκε στα σπίτια του Ξηροβουνίου, κι
από τη "Ντάλκια" στο Πετροβούνι, όπου κατέστρεψαν τα πάντα στο
πέρασμά τους χωρισμένοι σε τρεις ομάδες. Πυρπόλησαν το διώροφο Δημοτικό Σχολείο
Πετροβουνίου, το Κοινοτικό Καφενείο και το Κοινοτικό Γραφείο (βρισκόταν στην
πλατεία Πετροβουνίου εκεί όπου σήμερα στέκει η προτομή του Κατσαντώνη).
Απ' όλη αυτή τη
θηριωδία σώθηκε ο Κέδρος Πετροβουνίου, καθώς οι Γερμανοί σκόπευαν μετά το
Πετροβούνι να μεταβούν για να συνεχίσουν το καταστρεπτικό τους έργο στους
Χουλιαράδες. Εκατόν είκοσι σπίτια κάηκαν συνολικά εκείνη τη μέρα στην Κοινότητα
Πετροβουνίου και τα δημόσια κτήρια που προαναφέρθηκαν και πολλά οικόσιτα ζώα.
Κατευθυνόμενοι
προς Χουλιαράδες, από τη "Ζίρ", συνάντησαν κάποιο διαβάτη τον οποίο
συνέλαβαν για να τους καθοδηγήσει. Αφού πυρπόλησαν τους Χουλιαράδες,
αναζητούσαν το χωριό της Γκούρας το οποίο είχαν καταγεγραμμένο στο χάρτη τους
ως "Άγιο Νικόλαο". Στη σύγχυση αυτή ο διαβάτη απάντησε λάθος, καθώς
εννόησε το ομώνυμο Ιερό Παρεκκλήσιο των Χουλιαράδων, το οποίο βρίσκεται χαμηλότερα από τον
οικισμό, στην κατεύθυνση προς τον Άραχθο ποταμό. Έτσι, οι Γερμανοί άλλαξαν
κατεύθυνση, κι αντί για τη Γκούρα κατευθύνθηκαν στο Σκλούπο (Αμπελοχώρι), το
οποίο δεν πείραξαν κα΄θολου, διότι οι κάτοικοί του, από φόβο για το χωριό, τους
ετοίμασαν ξεχωριστή υποδοχή.
Πατείστε κλίκ στο σύνδεσμο: http://xarokopion.blogspot.gr/2014/10/25-1943.html
β)Η προσφορά του χωριού μας στον ΄Β Π. Πόλεμο και την Ε. Αντίσταση
Στο σπουδαίο για την πατρίδα μας αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο, Έπος του 1940 και στη συνέχεια τον αγώνα για την απελευθέρωση, η Κοινότητα Πετροβουνίου προσέφερε ό,τι πολυτιμότερο είχε. Έθεσε τα νιάτα του χωριού στη διάθεση της πατρίδος για την εκπλήρωση του ιερού καθήκοντος, της διατήρησης της Ελευθερίας, της εδαφικής ακεραιότητας και εθνικής υπερηφάνειας. Από τους νέους που διέθεσε το χωριό μας, τρεις δεν γύρισαν ποτέ πίσω από τα πεδία των μαχών.
Σε "φυλλάδα" ασματικής ακολουθίας της Αγίας Σκέπης της Υπεραγίας Θεοτόκου, που βρίσκεται στον Ιερό Ναό Εισοδίων της Θεοτόκου Χαροκοπίου, διασώζεται μια πρόχειρη, χειρόγραφη, ονομαστική κατάσταση των κληρωτών στρατιωτών και εφέδρων που πολέμησαν στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του και όσων αγωνίστηκαν στην Εθνική Αντίσταση.
Πατείστε κλίκ στο σύνδεσμο: http://xarokopion.blogspot.gr/2014/10/blog-post_28.html
 |
| Μνημείο πεσόντων Πετροβουνιωτών στους αγώνες του Έθνους. |
"Στο Πετροβούνι με αγάπη" (ποίημα)
Του Αλεξάνδρου Ε. Γκορτζή
Συνταξιούχου Δασκάλου
Τέως Σχολικού Συμβούλου
Πρωτοβάθμιας
Εκπαίδευσης
Νομού Ιωαννίνων
Στου Πίνδου τ' αγριορίζωμα, χωριό του Κατσαντώνη,
πάνω σε πέτρινο βουνό σε χτίσανε οι προγόνοι
και Βασταβέτσι τ' όνομα, η Σλάβικη φυλή,
σου 'δωσε κάποια μακρυνή και άσχημη εποχή.
Μαγευτικά τα Λάπατα στης φύσης την ανάγκη
τέρπουν στην άπλα τη ματιά, στου ορίζοντα τα κάλλη.
Ριγάει η ψυχή την αντρειά, την πίστη σαν γροικώ
στα πάθη που μ' αγγίζουνε τον πόνο ξαστοχώ.
Απ' το Ζαβράτσι ευωδιά, κέδρου χλωρού ανασαίνω
στον Αη Ταξιάρχη, Πλάτανο την πλάση δε χορταίνω
χαράδρες με τ' αγάλματα, πύργοι παντού υψωμένοι
Σκέλιτσα αηδονολάλητρα, αδικοδακρυσμένη.
Της Ντάλκιας γάργαρο νερό, κάθε γωνιά κι αλώνι,
στο Χαροκόπι η Παναγιά τον κάμπο στεφανώνει
μέσ' την Κασίμη χλόη γιδιών, στο Τσίμοβο οι λεσιές του
στο Ξεροβούνι αντίλαλοι, στο Βούλογγο οι δροσιές του.
Νοιώθω ανέκφραστη χαρά στης Νιάστενας τα πλάγια,
θυμάμαι τζάκια και στρωτά, τα ονειρεμένα βράδια,
μόνος ο Αη Λιας στην κορυφή, οι μύλοι μεσ΄ τα βράχια
τ' αμπελοφόρο Λούτζιονο σε καστανιές κι ελάτια.
Κρυφή ελπίδα του χωριού και προσμονή μεγάλη
της ξενητιάς οι χωριανοί να ρθουν κοντά του πάλι
αγκωνιστά να γνέθουνε τις κύκλες με γαλήνη,
το Πετροβούνι απλόχερα χίλια καλά να δίνει.
Πατείστε κλίκ στο σύνδεσμο: http://xarokopion.blogspot.gr/2014/06/blog-post_17.html
Οι Κύκλες στο Πανηγύρι του Πετροβουνίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου