"Ενορία Κράψης"

Ενοριακός Ναός: Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου Κράψης (1563).

Εφημέριος: κενή, εξυπηρετείται υπό του Αιδεσιμοτάτου Ιερέως π. Κωνσταντίνου Παπαηλία, εφημερίου Ανατολικής. 

Μονές - Παρεκκλήσια: 1) Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου "Γκρόπα Παναγιά" (ανακαινισθείσα κατά το 1793 επί την από του 1037 ιστορική Μονή της Παναγίας).
2) Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίου Γεωργίου εν τω περιστώω του Ενοριακού Ναού (1813). 
3) Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Τριάδος (υπήρχε έκπαλαι, ανηγέρθη εκ βάθρων ανατολικότερα κατά το 1860 δια του επιτρόπου Χρήστου Λιάρου, και κατεδαφισθέν υπό του μεγάλου σεισμού του 1967, ανηγέρθη επί των ιδίων θεμελίων το 1992).
4) Ιερό Παρεκκλήσιο Προφήτου Ηλιού (κατεδαφισθέν υπό του μεγάλου σεισμού ανηγέρθη εντός του οικισμού κατά το 1970, στην πλατεία "Στέπενη").
5) Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίου Γεωργίου στην τοποθεσία "Καλογέρου", ανηγέρθη εκ βάθρων κατά το 1965 και οικοδομήθη με τα ερείπια των κελιών της Μονής της Παναγίας). 
6) Ιερό Παρεκκλήσιο Τιμίου Προδρόμου (ανακαινίσθη κατά το 1880).

Λοιπά στοιχεία: Η Ενορία Κράψης (Κράψι) είναι ένα από τα αρχαιότερα και ιστορικότερα χωριά του νομού Ιωαννίνων. Εδώ και αιώνες είναι χτισμένο, και όπως λένε οι κάτοικοί του "αραδιασμένο", στις δυτικές πλαγιές του όρους Λάκμος, σε υψόμετρο 860 μ. και βρίσκεται 42 χιλιόμετρα ανατολικά της πόλης των Ιωαννίνων. Κατά το παρελθόν υπήρξε το κέντρο όλων των γύρω χωριών, ώστε να μπορεί να αποκαλεστεί "μικρό Συρράκο", τόσο για την αρχιτεκνονική του όσο και για την πληθυσμιακή του έξαρση τους τελευταίους τρεις αιώνες, μέχρι να πληγεί οριστικά και ανεπανόρθωτα κατά τον περασμένο αιώνα από τρεις ανελέητους παράγοντες, τον εμφύλιο πόλεμο, την μετανάστευση και τον καταστρεπτικό σεισμό του 1967. 

        Στα χρόνια της ακμής της η Κράψη ήταν έδρα Τούρκου διοικητή "Μουντούρη", ενώ διατηρούσε Ελληνικό Σχολείο (δημοτικό) και Παρθεναγωγείο, τα διδακτήρια των οποίων σώζονται μέχρι σήμερα. Ενώ κατά τον 20ο αιώνα στην Κράψη και τους μαχαλάδες της λειτουργούσαν πέντε Δημοτικά Σχολεία.

Το κωδωνοστάσιο του Ιερού Παρεκκλησίου Αγίου Γεωργίου στου "Καλογέρ΄" Κράψης,
ανηγέρθη δια συνδρομή και δαπάνη του γέροντος εφημερίου π. Δημητρίου Γακηλάζου, 2005.  

     Ο εκ Κράψης Οικουμενικός Πατριάρχης

 Ιωάσαφ Β΄ ο Μεγαλοπρεπής. 

Κόλλυβο του Πατριάρχου Ιωάσαφ κατά τον εορτασμό των 450 ετών (1563-2013)
 από την ανέγερση του Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Κράψης.

      Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωάσαφ Β΄ ο Μεγαλοπρεπής γεννήθηκε στο Κράψι της Ηπείρου στα τέλη του 15ου με αρχάς του 16ου αιώνος μ.Χ. και κατά την τοπική προφορική παράδοση έλκυε την καταγωγή του από την οικογένεια των "Καραστάθη". Σύμφωνα με την προαναφερθείσα παράδοση, ο Πατριάρχης, που ήταν από τη φύση του καχεκτικός και με επιδερμικά βλάβη, έμεινε πολύ νωρίς ορφανός. Την φροντίδα έκτοτε του πολυπαθούς αυτού νέου ανέλαβε ο οικείος Μητροπολίτης, ο οποίος τον οδήγησε στη Νήσο των Ιωαννίνων, όπου πιθανόν παρέμεινε οικότροφος σε εκκλησιαστικό ορφανοτροφείο. 

Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Κράψης, 16ος αιων. μ.Χ.

     Η παραμονή του Ιωάσαφ στη Νήσο των Ιωαννίνων τον βοήθησε ώστε να λάβει την απαραίτητη μόρφωση από την εκπαίδευση που παρείχε η ομώνυμη σχολή της παρακείμενης Ιεράς Μονής Φιλανρωπηνών. Οι σπουδές, όμως, του Ηπειρώτη Πατριάρχη δεν περιορίστηκαν εκεί. Έκτοτε άρχισε να διαγράφει μια λαμπρή, συγκριτικά με τη δύσκολη εποχή του, πορεία. Μαθήτευσε στο Ναύπλιο, κοντά στο μεγάλο διδάσκαλο της εποχής Ιωάννη Ζυγομαλά, ενώ έμαθε τρεις γλώσσες: αραβικά, περσικά και τουρκικά.

"Η Πλατυτέρα των Ουρανών", κόγχη Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Κράψης, 1563.

      Έχοντας ήδη γαλουχηθεί στους κόλπους της κιβωτού του γένους, της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ακολούθησε πλέον την οδό που ανοίχθηκε μπροστά του, δηλαδή την πολυπόθητη ιεροσύνη. Συνδέθηκε με τον Πατριάρχη Ιερεμία Α΄, ο  οποίος τον προχείρισε Μητροπολίτη Αδριανουπόλεως το έτος 1535, θέση την οποία κατείχε επί είκοσι χρόνια. Το έργο που επιτέλεσε κατά την εκεί ποιμαντορία ήταν σημαντικό και πολυδιάσταστο. Μια  από τις πράξεις του αυτές ήταν η ίδρυση σχολής της οποίας τη διεύθυνση ανέθεσε στον παλαιό του δάσκαλο Ιωάννη Ζυγομαλά.

Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Κράψης, 16ος αιων.

      Μετά τη δολοφονία του Πατριάρχου Διονυσίου Β’ τον Ιούλιο του 1556, ο Ιωάσαφ τον διαδέχτηκε στον οικουμενικό θρόνο. Στην ολιγοετή πατριαρχία του ασχολήθηκε με τα οικονομικά της Εκκλησίας, τα οποία και βελτίωσε, μείωσε στο μισό τα χρέη του Πατριαρχείου, συνέστησε οικονομική επιτροπή και δώρισε από προσωπική του περιουσία χίλια φλουριά στην Ιερά Μονή Παμμακαρίστου. Ένω, παράλληλα επιδόθηκε στην προώθηση των γραμμάτων. Ακόμη έδειξε ενδιαφέρον για το σχίσμα Καθολικών-Διαμαρτυρόμενων αποστέλλοντας εκπρόσωπο, ώστε να ενημερωθεί ακριβέστερα. Βλέποντας όμως τις απογοητευτικές θέσεις των Διαμαρτυρόμενων, έπαψε κάθε επικοινωνία δίνοντας οριστικό τέλος στο θέμα αυτό.

Ηρώο πεσόντων Κραψιτών στους αγώνες του έθνους.

     Ανάμεσα στα πολλά κοινωφελή έργα της πατριαρχίας του ήταν και η ανέγερση τριών μνημειωδών κατασκευών στη γενέτειρά του αι την ευρύτερη περιοχή. Τα σπουδαία αυτά πατριαρχικά ιδρύματα ήταν: ο Ιερός Ναό Αγίου Νικολάου Κραψίου (1563), ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου Αρδομίστας (Λογγάδων), που κατά παράδοση ήταν χωριό της μητέρας του, και η ζεύξη των οχθών του ποταμού Αράχθου (Κράψη-Βάξια) με την κατασκευή τοξωτής γέφυρας, από την οποία σήμερα σώζονται ελάχιστα λείψανα και η ονομασία της περιοχής, "Γεφύρι του Πατριάρχη", που μαρτυρεί την ιστορία της.

"Η Δευτέρα παρουσία" μνημειώδης παράσταση στη λιτή
του Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Κράψης, 1563 μ.Χ.

      Η δράση του Ιωάσαφ εναντίον διεφθαρμένων κληρικών του Πατριαρχείου προκάλεσε την οργή των αντιπάλων του, οι οποίοι τον διέβαλαν πετυχαίνοντας την καθαίρεση του τον Ιανουάριο του έτους 1565. Εν συνέχεια, αποσύρθηκε στο Άγιο Όρος όπου ζήτησε και πέτυχε την επανεξέταση της υποθέσεως του. Η Ιερά Σύνοδος τον αθώωσε και τον επανέφερε στη Μητρόπολη Αδριανουπόλεως, όπου έμεινε μέχρι το θάνατό του.

Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίου Γεωργίου, στου "Καλογέρ΄" Κράψης.

     Ο Ιωάσαφ άφησε ανεξίτηλο το πέρασμά του από τον πατριαρχικό του θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως και χαρακτηρίζεται ως ένας από τους πιο φωτεινούς και σεμνούς Πατριάρχες της περιόδου της Τουρκοκρατίας, ο οποίος χάρισε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο μια δεκαετία προσπαθειών που του απέδωσαν το τίτλο "Μεγαλοπρεπής".

Ο Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου

 και η Ενορία Κράψης.

Κωδωνοστάσιο Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Κράψης, 1852.

   Ο χαρακτήρας, το ήθος και η φιλοκαλλία μιας προσωπικότητας αντικατοπτρίζονται στα έργα και τις πράξεις κάθε ανθρώπου. Έτσι, και η προσωπικότητα του Πατριάρχου Ιωάσαφ σκιαγραφείται λεπτομερώς μέσα από τα μεγάλα πατριαρχικά ιδρύματα του εν λόγω προσώπου και ιδιαιτέρως μέσα από τον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Κράψης. Όπως προειπώθηκε, ο Ι.Ν. αγίου Νικολάου ανεγέρθηκε με δαπάνη του Πατριάρχου Ιωάσαφ το 1560 μ.Χ. Εκτός από τη θαυμαστή λιθοδομή του ναού, το πρωτότυπο αρχιτεκτονικό του σχέδιο και τον περίτεχνο εξωτερικό διάκοσμο, που προδιαθέτει τον προσκυνητή για το θαυμάσιο εσωτερικό του χώρο, οι περίφημες τοιχογραφίες του ναού είναι αυτές που τον καθιστούν κόσμημα και ένα από τα αξεπέραστα θρησκευτικά μνημεία της περιόδου της Τουρκοκρατίας.  

Δημοτικό Σχολείο Κράψης, ανεγερθέν στα τέλη του 19ου αιώνα.

         Ο Ιωάσαφ ανέθεσε την αγιογράφηση του Ι.Ν. Αγίου Νικολάου στους αυταδέλφους Φράγκο Κονταρή και Γεώργιο Κονταρή, ιερέα - εκκλησιάρχη Θηβών, σπουδαίους αγιογράφους της εποχής που τα έργα τους είναι οι καλύτεροι εκπρόσωποι της ακμάζουσας τότε αγιογραφικής τεχνοτροπίας που καλείται "Σχολή των Θηβών". εκτός του Αγίου Νικολάου Κράψης, έργα της αγιογραφικής αυτής συντεχνίας συναντούμε σε πολλά μνημεία της εποχής, όπως στη μονή Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους (Φράγκος Κατελάνος), στη Μονή Βαρλαάλ των Μετεώρων, στη Μονή Φιλανθρωπηνών και στη Μονή Ντίλιου της Νήσου των Ιωαννίνων, στον Άγιο Δημήτριο και τη Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Κληματιάς Ιωαννίνων κ.α.

Αγιασμός στην πανήγυρη του Ι.Π. Αγίας Τριάδος Κράψης, 2009.

    Ο Άγιος Νικόλαος αποτελούσε για την Κράψη και τους Μαχαλάδες της - Λουχάνιστα (Ανατολική), Βάξια (Δρίσκος), Κοτομίστα, Λερούσκο - το θρησκευτικό κέντρο της αχανούς ενορίας, αφού εξυπηρετούσε όλες τις λατρευτικές ανάγκες των πολυπληθών, τότε, οικισμών. Πολύ νωρίς όμως, λόγω της αύξησης του πληθυσμού, τις ενοριακές ανάγκες άρχισε να υποβοηθεί και η παρακείμενη Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου "Γκρόπα Παναγιά" (1793 μ.Χ.) 

"Η Πλατυτέρα των Ουρανών", κόγχη Ιερού Βήματος
 Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Κράψης, 1809.

     Στα πλαίσια αυτών των ενεργειών και λαμβάνοντας υπόψη την αδυναμία στέγασης των πιστών στο ναό του Αγίου Νικολάου, πραγματοποιήθηκε η ανέγερση των χαγιατιών του ναού και του παρεκκλησίου του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου το έτος 1813 μ.Χ. Συνέχεια των προηγούμενων επεκτάσεων και εργασιών του 19ου αιώνα, αποτελούν η ανέγερση του οστεοφυλακίου του κωδωνοστασίου. Το κωδωνοστάσιο του Αγίου Νικολάου, που ανεγέρθηκε το έτος 1852, φέρει μια εύηχη και λαγαρή καμπάνα, κατασκευασμένη στα Ιωάννινα και στο εργαστήριο των "Τσαραπλανητών" την χρονολογία.

Το καθολικό της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κράψης (1743),
 με εμφανή τα σημάδια του μεγάλου σεισμού του 1967. 

      Στη νότια πλευρά του ναού, εφαπτόμενο στο παρεκκλήσιο του Αγίου Γεωργίου, ως προέκτασή του, ανεγέρθη το έτος 1881 το παλαιό οστεοφυλάκιο του ναού "ΔΙΑ ΔΑΠΑΝΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΜΠΑΛΑΜΑΤΣΙΑ ΛΟΧΑΓΟΥ ΤΗΣ... ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ ΦΑΛΑΓΓΟΣ".
          

Το κωδωνοστάσιο της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κράψης.

Κτητορική επιγραφή Ι. Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Κράψης, 1809. 

Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίου Γεωργίου στου "Καλογέρ΄" Κράψης.

Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίου Γεωργίου στου ¨Καλογέρ΄" Κράψης.

Τρισάγιο υπέρ αναπαύσεως προ της προτομής του Κραψίτη ήρωα Γιάννη Κώστα,
 στον περίβολο του Ι.Π. Αγίας Τριάδος Κράψης, απ' όπου άρχισε  επανάσταση
 του Συρράκου το 1821.

Ιερό Παρεκκλήσιο Προφήτου Ηλιού Κράψης, άνωθεν πλατείας "Στέπενη".

Οι δύο Άτλαντες της Ενορίας Κράψης,
ο πολιός Ιερεύς π. Δημήτριος Γακηλάζος
και ο Αρχιμανδρίτης π. Νικόλαος Αλεξίου. 

        

Η ανάρτηση "Ενορία Κράψης" θα εμπλουτιστεί προσεχώς...