"Ψήγματα Εκκλησιαστικής Ιστορίας της Ηπείρου" (α΄)

Γράφει ο Ευάγγελος Κίτσος

Απόφοιτος 

Α.Ε.Α. Βελλάς Ιωαννίνων        

 † Ο από Νικοπόλεως και Πρεβέζης 

 Μητροπολίτης Προύσης 
και Τοποτηρητής Του Οικουμενικού Θρόνου
κυρός Δωρόθεος Μαμμέλης.

    Ο Μητροπολίτης  Νικοπόλεως κυρός Δωρόθεος Μαμμέλης, γεννήθηκε στη Σιγή της Προποντίδος, η οποία εκκλησιαστικώς υπάγεται στη Ι. Μητρόπολη Προύσης. Απεφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης το 1884, αριστούχος, με εναίσιμον επί τω πτυχίω διατριβήν με θέμα,"Η Αρμενική Εκκλησία χωλαίνουσα τοίς περί την Πίστην".

    Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του στη Χάλκη υπηρέτησε ως Διευθυντής στην Κοινότητα Χρυσοκεράμου (Κουζκουντζουκίου) Χαλκηδόνος, χειροτονηθείς Διάκονος διακόνησε τη Γεροντική Μητρόπολη Χαλκηδόνος ως Αρχιδιάκονος και Πρωτοσύγκελος, με Μητροπολίτες τον Καλλίνικο και τον Ιωακείμ.

     Το 1892 έπειτα από αίτηση του Μητροπολίτου Ηρακλείας Γερμανού, μετέπειτα Οικουμενικού Πατριάρχου, εξελέγη υπό της Αγίας και Ιεράς Συνόδου Επίσκοπος Καλλιουπόλεως και Μαδύτου. Ύστερα από ευδόκιμη εκεί τετραετή διακονία εξελέγη Μητροπολίτης Γρεβενών το 1896. 

  Υπήρξε Μόνιμο Μέλος της Ιεράς Συνόδου επί Πατριαρχείας Κωνσταντίνου Ε', συμμετείχε μάλιστα στην Πατριαρχική Εκλογή του 1901, στηρίζοντας την εκ δευτέρου ανάρρηση στο θρόνο του Ιωακείμ Γ΄. Ο διορατικός Πατριάρχης Ιωακείμ γνωρίζοντας τα προσόντα και τις ικανότητες του Δωροθέου επρότεινε στην Ιερά Σύνοδο της μετάθεσή του στη Μητρόπολη Νικοπόλεως και Πρεβέζης. 

      Το Σεπτέμβριο του 1901 μετατίθεται στην Πρέβεζα όπου και θα διακονήσει έως τον Οκτώβριο του 1908.  Στη νέα του Επαρχία θα αποδείξει την εμπιστοσύνη με την οποία τον περιέβαλε η Μητέρα Εκκλησία εκ νέου. Οι σχέσεις του με τις Οθωμανικές Αρχές ήταν άριστες. Εφρόντιζε να πράττει πάντοτε το Λόγο Του Αποστόλου Παύλου, "εξαγοραζόμενος τον καιρόν, ότι αι ημέραι πονηραί εισί…". Έσωσε με παροιμοιώδη μάλιστα τρόπο δύο νεαρούς Πρεβεζιάνους οι οποίοι είχανε βλασφημήσει το Μωάμεθ. Με τη διορατικότητα του προετοίμασε το λαό της επαρχίας του για την απελευθέρωση, την οποία βέβαια εκείνος δεν είδε στη Πρέβεζα. Ίδρυσε σχολεία και υποστήριζε τα κοινοτικά ζητήματα της Επαρχίας του με δεξιότητα και προλάμβανε τις έριδες και τις διχοστασίες. 

      Το 1908 εκλήθη εκ νέου Συνοδικός Σύνεδρος στην Πόλη όπου και ανέλαβε τη Προεδρεία του ονομαστού Ιωακειμείου Παρθεναγωγείου. Εκτιμώντας η Μητέρα Εκκλησία τις υπηρεσίες του, τον Οκτώβριο του ιδίου έτους τον ανέδειξε Ποιμενάρχη της ιδιαιτέρας του Πατρίδος, της Προύσας, την οποία εποίμανε έως της κοιμήσεως του το 1921. 

        Ως πεπαιδευμένος ιεράρχης έπαιξε σπουδαίο ρόλο στα του Φαναρίου, με αποτέλεσμα να διορισθεί πρόεδρος της ιστορικής Μεγάλης του Γένους σχολής, του Πνευματικού Δικαστηρίου του Πατριαρχείου, του Ζαππείου Παρθεναγωγείου, καθώς και του Δ.Ε.Μ.Σ. (Διαρκούς Εθνικού Μικτού Συμβουλίου).

        Τον Οκτώβριο του 1918, έπειτα από την κανονική εκ του θρόνου παραίτηση του Πατριάρχου Γερμανού Ε', εξελέγη Τοποτηρητής του Πατριαρχικού Θρόνου. Για Τρία έτη διηύθυνε τα της Πρωτοθρόνου Εκκλησίας, χωρίς να εκλεγεί Πατριάρχης, έως της κοιμήσεώς του, την 6η Μαρτίου 1921.       Εκοιμήθη στο Λονδίνο, το οποίο και είχε επισκεφθεί επίσημα ως Πρόεδρος της συνοδικής αντιπροσωπείας για τα Εθνικά Ζητήματα. Η σορός του μεταφέρθηκε και ενταφιάσθηκε στην Ιερά Πατριαρχική Μονή Βαλουκλή, ένθα και οι τάφοι των Πατριαρχών.

    Κατά της διάρκεια της Τοποτηρητείας του κατεβλήθη προσπάθεια αναδιοργάνωσης των εσωτερικών ζητημάτων του Πατριαρχείου, συγκροτήθηκαν επιτροπές για διάφορα θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος (ημερολογιακού ζητήματος, προσεγγίσεως μετά των άλλων Εκκλησιών κ.λ.π.). Στον τομέα της προσέγγισης μετά των άλλων Εκκλησιών ήταν σημαντική η προσφορά του. Το 1920, εξεδόθη Εγκύκλιος Συνοδική προς τας απανταχού Εκκλησίας του Χριστού. Καλλιεργήθηκαν σχέσεις μετά της Αγγλικανικής Ομολογίας.

     Κατά της διάρκεια της Τοποτηρητείας του  δεν μετετέθη ούτε εξελέγη κανένας Αρχιερεύς. Το Ζήτημα της Εκκλησίας της Σερβίας απασχολούσε κυρίως τη Μεγάλη Εκκλησία.

       Επίσης ιδρύθηκε ο περίφημος Ιερατικός Σύνδεσμος εν τη Πόλει, ο οποίος συνέβαλε στη βελτίωση της θέσεως των Ιερέων της Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως, συνεχίσθηκε η έκδοση της Εκκλησιαστικής Αλήθειας (επισήμου περιοδικού του Πατριαρχείου) και ετέρων εκκλησιαστικών εκδόσεων.

Του αοιδίμου Μητροπολίτου 

Νικοπόλεως και Πρεβέζης 

Δωροθέου, 

η μνήμη είη αιωνία.