"Ψήγματα Εκκλησιαστικής Ιστορίας της Ηπείρου" (β΄)

Γράφει ο Ευάγγελος Κίτσος
               Απόφοιτος
Α.Ε.Α. Βελλάς Ιωαννίνων

† Ο Μητροπολίτης Άρτης και Πρεβέζης 

κυρός Σεραφείμ Ξενόπουλος, 

ο διατελέσας και Τοποτηρητής 

του Οικουμενικού Θρόνου ( 1864-1894).

    Ο αοίδιμος Μητροπολίτης Άρτης και Πρεβέζης, Υπέρτιμος και Έξαρχος πάσης Αιτωλίας κυρός Σεραφείμ Ξενόπουλος ή Βυζάντιος, γεννήθηκε στη Βασιλεύουσα Πόλη στη συνοικία και κοινότητα των Ταταούλων. Ο πατέρας του είχε καταγωγή από τη Νάξο και η μητέρα του από τη Χίο αλλά ήταν γεννημένη στη Πόλη. Με μαρτυρία του ιδίου σπούδασε στο σχολείο της Κοινότητος Ταταούλων και έπειτα θήτευσε κοντά στο λόγιο Μοναχό Ιωσήφ από τις Κυδωνίες τα εγκύκλια και τα ιερά γράμματα. Ήταν γνώστης της Ιταλικής γλώσσας.

      Διάκονος χειροτονήθηκε το 1832, Πρεσβύτερος το 1847 και Επίσκοπος με τον ψιλό τίτλο Αργυρουπόλεως, (του Πόντου) το 1848. Ως Επίσκοπος Αργυρουπόλεως διετέλεσε Αρχιερατικός Προιστάμενος της Περιφερείας Ταταούλων, της Αγιωτάτης Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως. Θεμελίωσε τους Ιερούς Ναούς της Ευαγγελίστριας Προπόδων Ταταούλων και Αγίου Αθανασίου Ταταούλων στα μέσα και προς το τέλος της δεκαετίας του 1850. Διακόνησε με ζήλο την Ιστορική κοινότητα Ταταούλων για 30 και παραπάνω χρόνια.  Υπήρξε δεινός κήρυκας του Θείου Λόγου. Κηρύγματά του διασώζονται και έχουν δημοσιευθεί στις μέρες μας. Το 1864 η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου τον εξέλεξε Μητροπολίτη της ενωμένης τότε (προ της απελευθέρωσης της Άρτας, 1881) Μητροπόλεως Άρτης και Πρεβέζης. Υπήρξε μεγάλη εκκλησιαστική προσωπικότητα και σημάδεψε με την αρχιερατεία του ολόκληρη την περιοχή αυτή της Ηπείρου. Ως νέος Μητροπολίτης στήριξε τα γράμματα με την ίδρυση σχολείων καθώς και την αναστήλωση των Μονών της επαρχίας του.

    Συνέγραψε και με αυτό το έργο έγινε ευρέως γνωστός, το περίφημο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης και Πρεβέζης», μέσα από το οποίο εμπεριέχονται πολλά στοιχεία για την Ήπειρο γενικότερα και ειδικότερα για τις περιοχές Άρτας και Πρέβεζας.(1884 εκδόθηκε). Στοιχεία εκκλησιαστικά, αρχαιολογικά ,σχετικά με τα ήθη και έθιμα του τόπου, για την γενικότερη παρουσία του Οθωμανικού στοιχείου και πολλά άλλα. Ονομάζει στην αρχή του έργου του την Ήπειρο ως δεύτερή του πατρίδα.

         Το έτος 1873-74 , με βάση το πλαίσιο των Γενικών Κανονισμών διετέλεσε Τοποτηρητής του Πατριαρχικού Θρόνου της Κωνσταντινουπόλεως και ήταν συνυποψήφιος γι αυτόν, αλλά δεν εξελέγη, διότι εκλέχθηκε ο από Ιωαννίνων ο Ιωακείμ Β΄ ο Κοκκώδης, .

      Με εντολή του  στις 20 Μαρτίου του 1873,ενώ αυτός βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη, ως Τοποτηρητής, πραγματοποιήθηκε στην Άρτα η εκταφή των Ιερών Λειψάνων της Πολιούχου Αγίας Θεοδώρας. Έκτοτε καθιερώθηκε και παγιώθηκε η μνήμη Της. Ο λόγιος Μητροπολίτης Σεραφείμ αξιώθηκε το 1881 με ειρηνικό τρόπο να δεί ελεύθερο το ένα τμήμα της επαρχίας του, έως τον Άραχθο ποταμό (όπου και τα όρια των Μητροπόλεων Άρτης και Νικοπόλεως και Πρεβέζης έως σήμερα) και να τελέσει την επίσημη Δοξολογία για την απελευθέρωση της Άρτας. Τιμήθηκε με ανώτατα παράσημα του Οθωμανικουύ Κράτους δύο φορές καθώς και με Παράσημο Ταξιάρχη από το Ελληνικό Κράτος. Εκοιμήθη στην Άρτα το έτος 1894, ο τάφος του βρίσκεται στο Κοιμητήριο της Πόλεως την οποία εποίμανε για 30 συνεχόμενα χρόνια. 

     Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Μητροπολίτης Σεραφείμ Ξενόπουλος υπήρξε ο τελευταίος ιεράρχης που εκλέχθηκε από το Οικ. Πατριαρχείο για τη Μητρόπολη Άρτης. Και τούτο διότι το 1882 το Πατριαρχείο χειραφέτησε τις Επαρχίες που είχε στη Θεσσαλία καθώς και τη μισή στην ουσία Μητρόπολη Άρτης στην Εκκλησία της Ελλάδος. Στο άλλο τμήμα της Μητροπόλεως Άρτης που τελούσε ακόμη υπό Οθωμανική Κατοχή τον Αύγουστο του 1881, λίγο νωρίτερα, η Μήτηρ Εκκλησία συνέστησε νέα Επαρχία, (ύστερα και από απαίτηση των κατοίκων της και δεν υπήγαγε το τμήμα αυτό σε άλλη διπλανή Μητρόπολη, στην πραγματικότητα στην Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων) με την ονομασία Ιερά Μητρόπολις Νικοπόλεως και Πρεβέζης και με την 22α θέση στο Συνταγμάτιο του Πατριαρχείου, θέση που κατέχει μέχρι σήμερα. Νέο Μητροπολίτη εξέλεξε τον από Χίου Αμβρόσιο Κωνσταντινίδη.

 Του αοιδίμου  
Μητροπολίτου Άρτης και Πρεβέζης 

Σεραφείμ
η μνήμη αιωνία!!