"Ψήγματα Εκκλησιαστικής Ιστορίας της Ηπείρου" (γ΄)

Γράφει ο Ευάγγελος Κίτσος
Απόφοιτος 
Α.Ε.Α. Βελλάς Ιωαννίνων     

† Ο λόγιος Μητροπολίτης Ιωαννίνων

 Μελέτιος Γεωγράφος.

    Ο αοίδιμος συμπατριώτης μας και Ποιμενάρχης κυρός Μελέτιος ο Μήτρου ή Μήτρας, καλούμενος και Γεωγράφος, γεννήθηκε στην πρωτεύουσα της Ηπείρου και πρωτεύουσα της Παιδείας, τα Ιωάννινα το 1661. Το κατά κόσμον ονομά του ήταν Μιχαήλ και η οικογένειά του ήταν εκ των επιφανών των Ιωαννίνων. Την θύραθεν παιδεία έλαβε στην πόλη μας από τον μεγάλο διδάσκαλο Βησσαρίωνα Μακρή, στη Σχολή Γκιούμα. Εν συνεχεία Διάκονος και Πρεσβύτερος χειροτονήθηκε από τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων Κλήμη μετονωμασθείς σε Μελέτιο.

  Μετά τη χειροτονία του εσπούδασε στην Ιταλία, συγκεκριμένα στην Πάδοβα και τη Βενετία φιλοσοφία, ιατρική, ρητορική και εξέμαθε τη Λατινική Γλώσσα. Διακόνησε την Εκκλησία και την Ιστορική Κοινότητα των Ελλήνων της Βενετίας, 1680-1681, αφήνωντας σπουδαία μνήμη και επιτελώντας σπουδαιότατο ιεροκηρυκτικό έργο κατά των Λατίνων εκδίδοντας το έργο "Χριστιανική Διδασκαλία". Έως και τον Ιούλιο του 1687  που επανακάμπτει στη γενέτειρα πόλη, ζει στη Βενετία όπου και συνάπτει σχέσεις με πολλούς εκδοτικούς οίκους και έχοντας εξασφαλίσει την εύνοια και την εκτίμηση του Μητροπολίτου Φιλαδελφείας Μελετίου Τυπάλδου, διορίζεται ως Διδάσκαλος στην Ελληνική Σχολή της Βενετίας. 

     Στα Ιωάννινα έως και το 1692 υπηρετεί ως Διδάσκαλος στην Επιφάνειο Σχολή, εκτελών τα χρέη εν ταυτώ του Ιεροκήρυκος, του ιατρού καθώς και του συγγραφέως, εκδίδοντας ένα αστρονομικό εγχειρίδιο. 

    Της Αγιωτάτης Μητροπόλεως Άρτης και Ναυπάκτου χηρευσάσης, εκδημήσαντος του Κυριάρχου και Προστάτου Αυτής Βαρθολομαίου, το 1687, αξιώσει επιμόνω των Αρταίων αλλά και τυγχάνων της μεσιτείας του προστάτου αυτού Ιωαννίνων Κλήμεντος και τινών ακόμη Ιωαννιτών, εξελέγη υπό της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου Μητροπολίτης Άρτης και Ναυπάκτου και χειροτονήθηκε στην Αδριανούπολη το Νοέμβριο του 1692 από τον Πατριάρχη Καλλίνικο Β.  Ο Λόγιος Μητροπολίτης Άρτης Σεραφείμ Ξενόπουλος (για τον οποίο έγινε λόγος σε προηγούμενο άρθρο) μας πληροφορεί ότι εποίμανε ο Μελέτιος την επαρχία αυτή για 5 έτη. 

       Υπήρξε φιλίστωρ και έκανε πολλές περιοδείες ανά την επαρχία του με σκοπό όχι μόνον την είσπραξη των εισοδημάτων, αλλά την ιστορική και αρχαιολογική αναδίφησή της. Διεβλήθη στην Οθωμανική Κυβέρνηση με την αιτιολογία της εξέγερσης εναντίον της, λόγω του Βενετοτουρκικού Πολέμου και διέφυγε στα Ιωάννινα για τρεις μήνες, καθαιρεθείς εκ του Πατριαρχείου. Για το χρονικό διάστημα τριών ακόμη ετών, με τη στήριξη των Βενετικών Αρχών της Ναυπάκτου θα συνεχίσει από εκεί την διαποίμανση της επαρχίας του, εμποδίζοντας το νέο Μητροπολίτη ν' αφιχθδεί στην έδρα του. Εκείνη την χρονική περίοδο συντάσσει στη Ναύπακτο την περίφημη "Γεωγραφία" Του.

    Το 1701 πηγαίνει στην Κωνσταντινούπολη, όπου μεταμεληθείς ζητά την Κανονικήν του Πατριαρχείου Συγχώρησιν και άρση της καθαιρέσεως και την Αμνηστίαν της Κυβερνήσεως. 

    Συνδεόμενος μετά των Νοταράδων, Δοσιθέου του Πατριάρχου Ιεροσολύμων και του Χρυσάνθου καθώς επίσης και του Αλ. Μαυροκορδάτου, με τους οποίους είχε φιλία, επιτυγχάνει την επαναφορά του ως Κανονικού Αρχιερέως και την αποστολή του εκ μέρους της Μεγάλης Εκκλησίας ως Εξάρχου στην Πελοπόννησο. 

       Διαμένει στην Πόλη έως το 1703, όπου του δίνεται η ευκαιρία να αναζητήσει νέα επαρχία. Χηρευσάσης της Μητροπόλεως Αθηνών εκλέγεται Μητροπολίτης Αθηνών το Οκτώβριο του 1703 και ποιμαίνει την Επαρχία αυτή για 11 χρόνια.

Ως Αθηνών εκδίδει τη "Γεωγραφία" του και συντάσσει το άλλο μεγάλο του έργο την Εκκλησιαστική Ιστορία, αναδιφώντας σε βιβλιοθήκες της Πόλης, των Ιωαννίνων και του φίλου του Χρυσάνθου Νοταρά. Οι προύχοντες των Αθηνών τον διέβαλαν στη Σύνοδο και ο ίδιος ζητούσε την απομάκρυνσή του από εκεί και την συνέχιση της διακονίας του σε άλλη επαρχία. 

    Η επιθυμία του αυτή πραγματοποιήθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα λόγω του θανάτου του Μητροπολίτου Ιωαννίνων Κλήμεντος, ο οποίος είχε χειροτονήσει το Μελέτιο όπως προείπαμε. Οι συντοπίτες του επιθυμούσαν την εκλογή του και το Πατριαρχείο συγκατένευσε και έχοντας και την συγκατάθεση του ιδίου του Μελετίου, τον εξέλεξε Μητροπολίτη Ιωαννίνων το 1714.

   Πορευόμενος στην Κωνσταντινούπολη ασθένησε στη Λάρισα όπου και διέμεινε για σύντομο χρονικό διάστημα. Το Πατριαρχείο όμως μη γνωρίζοντας τα περί αυτόν, την ασθένεια δηλαδή, εξέλεξε στη θέση του ως Ιωαννίνων τον Ιερόθεο Ράπτη. Φημολογείται πως η Επιστολή του Μελετίου στη Σύνοδο είχε κρατηθεί από πρόσωπα που ευνοοούσαν την εκλογή του Ιεροθέου και όχι του Μελετίου στο Θρόνο των Ιωαννίνων. 

       Φθάνοντας στην Πόλη προς το τέλος του ιδίου έτους λόγω της επιβαρυμένης υγείας του  εκοιμήθη, στις 12 ή 14 Δεκεμβρίου και ετάφη στο Νεκροταφείο της Αγίας Παρασκευής Πικριδίου (Χάσκιοϊ) όπου και οι τάφοι των επισήμων του Φαναρίου.


      Σήμερα, στην πόλη των Ιωαννίνων ακριβώς πάνω από τον ιστορικό περικαλλή Ναό του Αρχιμανδρείου υπάρχει οδός προς τιμήν του. 

Το Συγγραφικό του έργο ήταν πλούσιο:

1.Γεωγραφία Νέα και Παλαιά

2.Επιτομή Γεωγραφίας

3.Εκκλησιαστική Ιστορία,

4.Εκκλησιαστική Ρητορική,

Δ.δαχές,

6.Ερμηνεία σύντομος περί πανώλης,

7.Περί Αστρονομίας,

8.Εισαγωγή διαφόρων ακουσμάτων και ιατρικών,

9.Αστρονομικό Συνταγμάτιο.

   

Μελετίου του Πανιερωτάτου

 και Θεοπροβλήτου Μητροπολίτου 

της Αγιωτάτης Μητροπόλεως Ιωαννίνων 

αιωνία η μνήμη!