“Και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών”

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου

Ναυπάκτου & Αγίου Βλασίου

Κ. Ιεροθέου 

     Κάθε προσευχή έχει τέσσερα στοιχεία, ήτοι την δοξολογία, την ευχαριστία, την μετάνοια και την παράκληση. Αυτό το βλέπουμε και στην Κυριακή προσευχή. Με το πέμπτο αίτημα της προσευχής αυτής - “και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών” - παρακαλούμε τον Θεό να μας συγχωρήση τα αμαρτήματα που διαπράξαμε, όπως και εμείς έχουμε συγχωρήσει τα αμαρτήματα των άλλων που έγιναν σε μάς.

    Εδώ μπορούμε να εντοπίσουμε δύο σημεία που μας υποδεικνύει ο Χριστός με το αίτημα αυτό. Το ένα είναι ότι πρέπει να ζητούμε την συγγνώμη από τον Θεό για τα αμαρτήματα τα οποία διαπράττουμε και έτσι μας υποδεικνύει την μετάνοια, και το άλλο σημείο είναι ότι πρέπει να διακρινόμαστε από την αμνησικακία, και έτσι μας υποδεικνύει τον τρόπο και τις προϋποθέσεις με τις οποίες θα λάβουμε την άφεση των δικών μας αμαρτιών.

      Το πρώτο σημείο αναφέρεται στην μετάνοια που πρέπει να υπάρχη μετά το Βάπτισμα. Επειδή η προσευχή αρχίζει με την επίκληση του Θεού ως Πατέρα, που το ζη κανείς με το Βάπτισμα, αυτό σημαίνει ότι η προσευχή αυτή αναφέρεται σε Χριστιανούς που είναι μέλη της Εκκλησίας. Και βέβαια εννοείται ότι ο άνθρωπος με το μυστήριο του αγίου Βαπτίσματος αναγεννάται πνευματικά, αλλ’ όμως επειδή είναι επιρρεπής στα πάθη και την αμαρτία, γι’ αυτό και μετά το βάπτισμα αμαρτάνει. Όμως και εδώ φαίνεται η μεγάλη αγάπη και η φιλανθρωπία του Θεού, αφού είναι έτοιμος να συγχωρήση τα αμαρτήματά μας, εάν εμείς προστρέξουμε στην φιλανθρωπία Του. Δεν είναι ένας φεουδάρχης Θεός, αλλά ένας Θεός αγάπης και φιλανθρωπίας, ελέους, οικτιρμών και Θεός πάσης παρακλήσεως. Γι’ αυτό πολλές φορές στην Εκκλησία λέμε “ότι ελεήμων και φιλάνθρωπος Θεός υπάρχεις”.

     Μετά την αμαρτία του Αδάμ και της Εύας ο άνθρωπος πληγώθηκε σε όλη του την ύπαρξη, τραυματίσθηκε βαθειά. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ιερός υμνογράφος, αναφερόμενος στην διατυπωθείσα επιθυμία του Αποστόλου Θωμά να δη την πλευρά του Χριστού τον παρουσιάζει να λέγη: “ίδω την πλευράν εξ ης ιάθη το μέγα τραύμα ο άνθρωπος”. Ο άνθρωπος πράγματι υπήρξε το μεγάλο τραύμα που ιάθηκε από την πλευρά του Χριστού, γιατί από εκεί έρρευσε αίμα και ύδωρ, δηλαδή τα δύο βασικά μυστήρια της Εκκλησίας, το άγιο Βάπτισμα (ύδωρ) και η θεία Κοινωνία (αίμα).

      Επειδή το τραύμα στον άνθρωπο είναι πολύ βαθύ, γι’ αυτό και δεν θεραπεύεται εύκολα και γρήγορα. Και επειδή μετά το άγιο Βάπτισμα ο άνθρωπος και πάλι αμαρτάνει, γι’ αυτό και πάλι εκδηλώνεται η φιλανθρωπία του Θεού και έτσι ανανεώνεται η χάρη της υιοθεσίας την οποία απολαμβάνει με το άγιο Βάπτισμα. Έτσι και η μετάνοια χαρακτηρίζεται ως δεύτερο βάπτισμα. Και βέβαια μετάνοια σημαίνει την ολοκληρωτική αλλαγή του νοός του ανθρώπου. Ο νούς που σκοτίσθηκε με την αμαρτία και δεν έχει κοινωνία με τον Θεό, πρέπει να επανέλθη πάλι στην προηγούμενη θέση του και να λαμπρυνθή. Φαίνεται και εδώ η μεγάλη αγάπη του Θεού σε μάς, αφού μας κρίνει αξίους της συγγνώμης, όταν αμαρτήσαμε εκ νέου, μετά την δωρεά του αγίου Βαπτίσματος.

    Το δεύτερο σημείο αναφέρεται στον τρόπο και την προϋπόθεση της συγχωρήσεώς μας από τον Θεό, και ταυτοχρόνως μας υποδεικνύεται η αρετή της αμνησικακίας. Τρόπον τινά ο Θεός προκειμένου να μας συγχωρήση έχει παράδειγμα εμάς. Αν εμείς συγχωρούμε τα πταίσματα των αδελφών μας, τότε και Εκείνος θα συγχωρήση τα δικά μας πταίσματα. Κατά κάποιον τρόπο πρέπει να προηγηθούμε εμείς στην φιλανθρωπία και την αμνησικακία προς τους αδελφούς μας και να ακολουθήση ο Θεός. Αν ο άνθρωπος είναι σκληρός στους αδελφούς του, τότε η καρδιά του δεν μπορεί να αισθανθή την αγάπη και την φιλανθρωπία του Θεού. Ο Θεός αγαπά όλον τον κόσμο – δικαίους και αμαρτωλούς - αλλά οι σκληροκάρδιοι και ασυγκίνητοι δεν μπορούν να αντιληφθούν και να αισθανθούν την αγάπη του Θεού προς αυτούς. Έτσι, με την συγχώρηση προς τους άλλους, καθαρίζουμε την καρδιά, την προετοιμάζουμε για να δεχθούμε την φιλανθρωπία του Θεού.

    Αυτό το αίτημα μας υπενθυμίζει την παραβολή του οφειλέτου των μυρίων ταλάντων που είπε ο Χριστός. Ο οφειλέτης αυτός τιμωρήθηκε, γιατί ενώ ζήτησε από τον Θεό την συγχώρηση για τις δικές του μύριες οφειλές, δεν έδωσε όμως ο ίδιος συγχώρεση στον σύνδουλό του για τις μικρότερες οφειλές του.

       Στην θεία Λειτουργία ζητούμε συγχώρεση από τον Θεό για όλα τα πταίσματά μας, αλλά πρέπει να είμαστε και έτοιμοι να χορηγήσουμε στους αδελφούς μας συγχώρηση για όσα μας έφταιξαν. Και επειδή η Κυριακή προσευχή, το “Πάτερ ημών” απαγγέλλεται πριν την θεία Κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, γι’ αυτό και είναι προσευχή προετοιμασίας γι’ αυτήν. Προκειμένου να κοινωνήσουμε των αχράντων Μυστηρίων ζητούμε από τον Θεό συγγνώμη για τα συγγνωστά αμαρτήματα - επειδή η προσευχή αυτή δεν μπορεί να καταργήση το μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως - αλλά συγχρόνως βεβαιώνουμε τον Θεό ότι δώσαμε και εμείς συγχώρεση σε αυτούς που μας αδίκησαν, μας συκοφάντησαν και μας έβλαψαν.

     Θα πρέπη όμως να προσέχουμε μήπως δίνουμε ψεύτικες διαβεβαιώσεις στον Θεό. Σε μια τέτοια περίπτωση διακυβεύουμε την σωτηρία μας και την δική μας συγχώρεση των πολλών αμαρτιών μας.

ΠΗΓΗ: http://www.parembasis.gr